با مطالعۀ مباحث قبل، شناختی کلی راجع به مزاج خود پیدا نموده¬اید. اینک لازم است عواملی را که مستقیماً بر روی مزاج تأثیر دارند، بشناسید تا بتوانید با دانش کافی مزاج اصلی خود را متعادل و متوازن نگاه دارید و مانع از انحرافات شدید مزاج شوید. البته قطعی و مسلم است که مزاج به علت عوامل متعدد داخلی و خارجی در یک شرایط ثابت نمی ماند و انحرافات خفیف آن طبیعی است. همان طور که رانندۀ با تجربه همواره در یک مسیر مستقیم، در شاهراه مربوطه حرکت می کند و از انحرافات شدید و ناگهانی پرهیز می¬کند تا مانع از تصادف و واژگون شدن اتومبیل شود، فرد عاقل سعی می¬کند تا از انحرافات شدید مزاج پرهیز کند. از آنجا که مزاج افراد متفاوت است، کنترل آن نیز از راه¬های مختلف صورت می¬گیرد. فرد علاقه¬مند به سلامتی لازم است روش نگهداری و استفاده صحیح از بدن خود را به خوبی بیاموزد. اگر مزاج فرد در مسیرانحراف شدید قرار گیرد، فرد باید بتواند مشکل را بیابد و حتی المقدور انحراف مربوطه را تصحیح نماید. فقط هنگام مشکلات جدی و بروز بیماری است که فرد باید به حکیم مراجعه نماید. در این مبحث عوامل شش گانه مهمتری که همه انسانها در معرض تأثیرات آن هستند، تحت عنوان: «شش اصل ضروری برای زندگی سالم» و همچنین چگونگی تأثیر آنها بر مزاجهای مختلف تشریح می شود.
شش اصل ضروری شامل مواردی است که همۀ افراد به طور روزمره با آن برخورد دارند و بدون آنها زندگی مقدور نیست. مدیریت صحیح این موارد از دیر باز مورد توجه دانشمندان طب سنتی ایران بوده است. این شش اصل حیاتی طبق گفته سید اسماعیل جرجانی عبارتند از: